Volendam

Na het ontbijt, checken we uit en rijden we naar het palingdorp Volendam. Voor Nederlanders is dit een ‘no-go’, want dit oude vissersdorpje gelegen aan het IJsselmeer, ook wel Folle(n)dam genoemd, is een ware toeristische trekpleister. Ik heb er dan ook al veel over gehoord maar eigenlijk ben ik er nog nooit geweest. Doorgaans zoek ik liever de écht authentieke plekjes op en niet de gecommercialiseerde plekken maar vandaag besluit ik toch af te stappen van mijn principes. We hebben gelezen dat het kleine dorpje zich kenmerkt door de klederdracht en de vissersbootjes maar wanneer we aankomen aan de haven die langs het Markermeer loopt, zien we eigenlijk geen van beide. Toch voelt het voor ons net alsof we even in het buitenland zijn! Er ligt een indrukwekkend schip voor anker. Sofie kan zich nog net inhouden om me geen duwtje te geven. 

Volendam is de woonplaats van Jantje Smit dus misschien lopen we hem hier wel tegen het lijf. Dat de Volendammers trots zijn op deze volkszanger, is wel duidelijk. We zien hem op foto’s in de vele winkeltjes. Hier kan je ook op de foto in de traditionele klederdracht. Dat lijkt ons wel leuk maar 25€ per persoon enkel en alleen om een foto te laten maken met klompen aan onze voeten, vinden we van het goede te veel. 

Achter de haven van Volendam krioelt het van de smalle straatjes. Niet voor niks heet deze plek dan ook het oude Doolhof. De huizen hebben oud Hollandse raamluiken en de straten zijn versierd met bloemen. Dit is het oudste deel van Volendam centrum en dankt zijn naam aan het feit dat de bebouwing er niet volgens een vast omlijnd stratenpatroon tot stand kwam. Deze nauwe straatjes en authentieke huisjes oefenden een sterke invloed uit op de verbeelding van schilders en kunstenaars die Volendam vanaf 1880 bezochten. 

Net voor Ootje, een beeld van Jans van Baarse zetten we ons op een terrasje bij het water want we hebben dorst gekregen. Wanneer ons drankje bijna op is, wordt de lucht donker. Amper 10 minuten later begint het te stortregenen en dat gaat gepaard met donder en bliksem. In de haven is het een drukte van jewelste, iedere boot haast zich naar binnen. Wij schuilen onder een betonnen constructie en houden het droog. 

Na een kwartiertje klaart het weer op, begint de zon opnieuw te schijnen en wandelen we verder naar Paviljoen Smit Bokkum, een palingstokerij. Hier zit ook een restaurant en we hebben best een hongertje. We wandelen door het etablissement naar achteren en komen zo bij een schelpenstrandje. We bestellen de kibbelingen met frietjes en dat blijkt een goede keuze. Bovendien slaan we twee vliegen in één klap want hier bevindt zich ook de beeldentuin van Rob Cerneüs, een kunstenaar  uit Volendam. 

Rond vier uur besluiten we Volendam te verlaten en richting huis te rijden. Laag Holland kon ons echt wel bekoren en we hebben genoten van ons weekendje. 

Zaanse Schans - Zaandam

Deze ochtend word ik uitgerust wakker, wat een zalig bedje! Sofie en ik gaan alvast naar de bakker. Het is heerlijk rustig in de straten van De Rijp en het weerspiegelende ochtendlicht in het water is prachtig. We ontbijten op ons eigen terrasje: vers sapje, omelette, croissantjes … dat is toch echt congé!

Na het ontbijt rijden we naar de Zaanse schans, een vrij toegankelijk woon-werkgebied anno 1850. Hier wonen nog steeds mensen. De Zaanse Schans is in het begin van de jaren 60 ontstaan en kenmerkt zich door polderlandschap, pakhuizen en vooral molens. Wanneer we over de brug wandelen, merken we al gelijk dat we er niet alleen zijn. Het krioelt er van de Chinezen die, wat had je gedacht, allemaal één voor één op de foto willen. Het uitzicht is mooier in het echt dan op de foto. We vinden het nu al indrukwekkend dus hoe moet het er vroeger uitgezien hebben? 

In de historische woonhuizen zijn kleine musea ingericht. Tegenwoordig vinden we overal in de lage landen wel een Albert Heijn, maar de allereerste winkel van deze familiekruidenier (1887!) vind je hier, op de Zaanse Schans! Bewoners van deze pittoreske regio komen al lang niet meer naar hier om hun boodschappen te doen, maar het is wel een prachtig overblijfsel. De Zaanse Schans is toch wel heel fotogeniek! De molens, slootjes, pittoreske bruggetjes, groene houten huisjes en schattige voortuintjes kunnen ons wel bekoren, alleen de drukte is er wat te veel aan. Ook de Franse schilder Claude Monet werd hier geïnspireerd door de schoonheid van dit feeëriek sprookjesdorp. Het is eigenlijk een openluchtmuseum.

De houten gevels en lage deuren verhogen het gevoel van nostalgie. De huisjes werden honderden jaren geleden opgetrokken en het lijkt misschien alsof deze huisjes gewoon een attractie zijn van de Zaanse Schans, maar sommige zijn weldegelijk nog bewoond. Wanneer we door de straatjes wandelen, proberen we dat dus met respect te doen en niet zo maar door de tuintjes te lopen. Of de vele Chinezen dat ook doen, durven wij te betwijfelen.  Wanneer we langs het bakkerijmuseum wandelen, genieten we van de geur van vers brood. Binnen is er een gezellig winkeltje maar er staat niemand dus Sofie gaat dan maar achter de toog staan. De meeste rijkversierde houten panden van de Zaanse Schans zijn gemaakt met behulp van één van de zaagmolens.

Vanaf de Gouden Eeuw was er in de Zaanstreek een waar industriepark van molens. Het waren er meer dan duizend waarvan er in 1920 amper nog 20 over waren! Ze produceerden onder andere papier, verfstoffen, meel, specerijen, allerlei soorten oliën, planken en balken. Er zijn nog 6 molens overgebleven. We bezoeken ze eerst via de lange wandeldijk. De houtzaagmolen, het jonge schaap dateert uit 2007 en is echt een prikkeling voor onze zintuigen! De geur van vers gezaagd hout is er vermengd met een vleugje hars en dat is best wel doordringend. De achtkantige molen “De Zoeker” perst olie. Deze indrukwekkende constructie uit de zeventiende eeuw werd in 1968 van het open veld in Zaandijk verhuisd tot bij de andere molens van de Zaanse Schans. Met behulp van een forse wind, helpen de reusachtige maalstenen (aangedreven door wieken) om olie uit zaden te persen. De “Huismanmolen” (anno 1756) stond oorspronkelijk in een woonbuurt in Zaandam. Daar maakte hij jarenlang snuiftabak en mosterd. Deze mosterd werd wereldwijd geëxporteerd en verkocht, terwijl de snuiftabak een stille dood kende. De molen maakt nu alleen nog specerijen en werd in 2011 gerestaureerd. Je ziet dat deze kleine, achtkantige molen op een schuur is gebouwd. Na een tijdje hebben we even genoeg van de drukte en de warmte. Het water lonkt.

We besluiten nog maar eens in een bootje te stappen om de molens vanaf het water te bewonderen. Een Libanees gezin is er niet echt happy op om de boot met ons te delen maar de dame van de bootverhuur geeft niet toe. Er kunnen 12 mensen op de boot en die moeten allemaal mee. We zetten ons op de boeg in dikke grote kussens en maken het ons  gezellig. Wat is het weer heerlijk op het water. Van hieruit hebben we toch een vrijer zicht op de prachtige molens. Bovendien mag de schipper ook best gezien worden. Hij vertelt ons wat over de historie van de molens. De opvallende groene molen werd in 2004 nog grondig gerenoveerd. Hij werd genoemd naar zijn interieur en is gebouwd op een ondergrond van bakstenen. Het gevaarte werd in 1963 naar zijn huidige plek verhuisd. De Verfmolen “De Kat” is de laatst overgebleven windverfmolen ter wereld waar men hoogwaardige verf en pigmenten vervaardigt. Wij vinden het heel bijzonder hoeveel verschillende taken zo’n molen aankan. Vroeger dacht ik altijd dat molens alleen gebruikt werden om graan te malen. Ik ben dus verbaasd over de verschillende functies die deze mastodonten op zich kunnen nemen.

Eenmaal terug aan wal, bezoeken we het klompenmuseum in het oude Westzaanse pakhuis “De Vreede” uit 1750. Voorheen werden in dit pakhuis granen en snuiftabak opgeslagen. In de Zaanstreek dragen de bewoners van de Zaanse Schans dit schoeisel nog steeds. Waarom is mij een raadsel want zo’n klompen zijn volgens mij allesbehalve comfortabel. Ook op het platteland en als veiligheidsschoeisel in fabrieken wordt het trouwens nog gedragen. Er begint net een demonstratie. De man maakt een klein klompje en dat vindt Yves wel iets hebben. Voor 2,5 euro mag hij het meenemen. Aan de klompenmakerij is ook een museumgedeelte verbonden. Hier zien we een prachtige collectie antieke en bijzondere klompen. Vooral de bruidsklompen vonden wij wel uniek. De enige klomp die ik wel mee naar huis wou nemen, was die met de duizenden Swarovski-kristallen. Buiten hangen de klompen in allerlei maten in de vorm van een hartje. De ideale plek voor de Instagram girls dus moeten we even geduld hebben. Ook wij wagen ons aan de obligatoire foto. 

Het Italiaanse restaurant Diga ligt aan de Zaandijk op enkele honderden meters van de Zaanse Schans. De perfecte plek om te lunchen met zicht op de molens. In een schaduwrijk hoekje op het terras genieten we van een lekkere pasta. Na de lunch trekken we naar het stadje Zaandam zelf, dat langs beide kanten geflankeerd is door de rivier de Zaan. Zaandam is de grootste stad en ook het hart van de Zaanstreek. Een stad die cultuur en historie ademt. Zaandam onderscheidt zich van andere steden in Nederland door de authentieke Zaanse houtbouw architectuur van sommige gebouwen. “You love it or you hate it”! Wanneer we het dorpje binnenrijden is het al beslist … ik behoor tot de eerste groep. 

Eenmaal we de parking uitkomen, zien we onmiddellijk een aantal gebouwtjes in ‘oude Zaanse stijl’. Ze weerspiegelen in het water. De groene Zaanse geveltjes zijn ons inmiddels bekend. Hier waren vroeger veel timmermannen actief. Terwijl in andere steden in verband met het gevaar van stadsbranden afscheid werd genomen van het hout, bleef men in de Zaanstreek nog tot in het begin van de twintigste eeuw met hout bouwen. De kwaliteit was echter steeds slechter geworden, ook omdat de vraag naar huizen groeide. Met de woningwet van 1901 werd het bouwen met alleen hout verboden. Veel houten huizen verdwenen daarna geleidelijk. Pas laat in de vorige eeuw dacht men eraan dat het leuk zou zijn voor volgende generaties om de oude houten huizen te bewaren.

De Franse schilder Claude Monet, waar ikzelf grote fan van ben, verbleef in 1871 gedurende 4 maanden in Zaandam. In die periode maakte hij 25 schilderijen. Wanneer we zijn atelier passeren, moet ik toch even een kijkje nemen. Vanaf de brug is er een trapje naar beneden en daar aan het water staat het lichtgroen geschilderde huisje waar hij werkte. De overgang van windmolens naar stoommachines was nog niet begonnen; Monet kon nog de oude Zaanstreek vastleggen. De schilderijen die Monet hier maakte zijn verspreid over de wereld. In het oude atelier hangen slechts enkele replica’s dus echt indrukwekkend is het niet.

Een andere historische beroemdheid die welgeteld een week in Zaandam verbleef, is tsaar Peter de Grote. Het Czaar petershuisje is één van de oudste houten huisjes van Nederland. In dit wereldberoemde huisje logeerde de Russische tsaar Peter de Grote in 1697. Het is een trekpleister waar nog steeds duizenden Russen per jaar op af komen en waar tegenwoordig een stenen omhulsel omheen gebouwd is. We gaan even naar binnen maar quasi onmiddellijk word ik duizelig in mijn hoofd. De muren staan namelijk heel erg scheef en dit heeft een impact op ons evenwicht. 

We eindigen onze wandeling in Zaandam bij de meest gefotografeerde plek in Zaandam, het Inntel hotel.  Het 40 meter hoge hotel is opgebouwd uit een opeenstapeling van 70 Zaanse huisjes in de 4 kleuren Zaans groen.  Door die stijl, en al die kleuren, lijkt het wel een speelgoed gebouw. Het wordt zelfs soms ook het ‘Lego hotel’ genoemd. Je zou het niet zeggen maar het gebouw telt maar liefst twaalf verdiepingen en telt 160 kamers. Je ziet in het hotel 1 blauw huisje. Dit refereert naar het schilderij van Monet ‘Het blauwe huis’. De meningen over deze blikvanger van Zaandam zijn verdeeld, maar wij kunnen deze enigszins kitscherige architectuur wel waarderen en worden er in ieder geval heel vrolijk van.

Terug in De Rijp gaan we op een terrasje alvast een aperitiefje drinken. Sofie en ikzelf zijn alcohol niet zo gewoon en we worden dan ook al snel tipsy met die lege maag. We besluiten dan maar een ijsje te gaan eten bij Toetie Froeti. De smaakjes kunnen ons alvast bekoren en het ijs op zich is ook best lekker. In de kerk horen we jazzy klanken dus gaan we een kijkje nemen. Binnen een uurtje begint hier een klein concertje en de band is alvast aan het oefenen. De muziek kan me wel bekoren maar we moeten nog eten. Op de terugweg naar ons huisje lopen we door de Rechtestraat … hilarisch vinden we dat, te meer omdat bijna elk huis hier schots en scheef staat. Of zouden we toch te veel gedronken hebben? Deze avond eten we alle drie iets anders. Ik eet de restjes op, Yves een soepje en Sofie die ging frietjes en bitterballen uithalen. Iedereen tevreden!

De Rijp

Vandaag trek ik samen met Yves en Sofie naar een prachtig stukje natuur in Lager Holland, ook wel de achtertuin van Amsterdam genoemd. Het landelijk gelegen dorp De Rijp bevindt zich dan ook vlakbij Amsterdam en Alkmaar te midden van het prachtige natuurgebied de Eilandpolder. Eerst gaan we inchecken in ons huisje. Toen we maanden geleden De Graenkoper boekten, waren we al enthousiast en wanneer we toekomen, wordt dat gevoel alleen maar bevestigd. Het vakantiehuis is voorzien van 2 prachtige grote slaapkamers, waarvan eentje met en-suite badkamer. Er is een groot terras aan en ook in de woonkamer kan je dansen. We droppen onze bagage en gaan op verkenning in het historische stadje. 

Wat een charmant dorpje is dit! We wanen ons even terug in de 17de eeuw, de tijd waarin het dorp een enorme bloei doormaakte dankzij de haringvangst en later de walvisvaart. Er zijn vele goed bewaard gebleven pakhuizen, pittoreske houten huisjes en er heerst een zekere rust. Van massatoerisme is er hier geen sprake. Water in een dorp, het heeft toch echt wel iets. Bovendien zijn al de voortuintjes hier voorzien van prachtige bloemen.  Bij het eerste terrasje zetten we ons neer voor een zoete zonde. 

Omdat Yves wat problemen heeft met zijn rug, besluiten we een boottochtje te maken. De man van de verhuurdienst is wat boven zijn theewater en hij blijft maar ratelen. Zijn prachtige lichtblauwe ogen hebben pretlichtjes wanneer hij ons een plannetje geeft om de vaarroute uit te leggen. Vanwege de storm van afgelopen week en de enorme schade die dat veroorzaakt heeft, mogen we bepaalde zijkanaaltjes niet nemen. Na bijna een kwartier kunnen we eindelijk in ons fluisterbootje stappen en kan onze tocht toch beginnen. Een vaarbewijs heb je niet echt nodig en Yves ontpopt zich tot een geweldige schipper. Gelukkig hebben we ook Sofie bij want die kan prima navigeren. Dit waterrijke gebied met grillig gevormde eilandjes, kaarsrechte slootjes en smalle percelen land worden omringd door eeuwenoude dijken. Ooit was hier de schermer, een groot open water dat in verbinding stond met de Zuiderzee. Begin 17de eeuw werd de Schermer drooggelegd. In het polderland legden boeren akkers en weilanden aan.

We voelen ons instant relax op het water, genieten van de zon en de immense natuur rond ons en hebben een echt vakantiegevoel. We varen zo goed als alleen wat ons wel verbaast. Af en toe komt er een bootje voorbij maar het is hoegenaamd niet druk. Omringt door polders varen we quasi geluidloos door het water. Het landschap is typisch Hollands. Aan de oevers grazen schapen en koeien die ons loom aankijken. Het is een paradijs voor water- en andere vogels.  Onderweg zien we inderdaad veel omgewaaide bomen en her en der is de schade echt enorm. Hier heeft de storm goed huisgehouden. We letten dus erg goed op dat we niet afwijken van onze route.

De zon brandt en de temperatuur is flink opgelopen. Wanneer we de voetjes in het water steken, zijn we instant verfrist. Af en toe schrikken we even wanneer we iets tussen onze tenen voelen, vaak wat afgeknapte takken of riet. De eendjes zwemmen naast ons en af en toe zien we ook een reiger aan de waterkant. De meeste huizen aan het water zijn opgetrokken in hout, hebben een puntdak met daarbovenop een soort piek, eveneens in hout. Yves geniet van het varen en test ons bootje uit, vooruit, achteruit, draaien … de fluisterboot heeft geen geheimen meer. Hij begint ook luidop te fantaseren over het aanschaffen van een boot maar Sofie gaat er wijselijk niet op in. 

Na een tochtje van twee uur leggen we terug aan. Wanneer we huiswaarts keren, zien we een dame op de stoep zitten van haar toch wel speciale huisje. Aan de gevel heeft ze een geraamte hangen en de vriendelijke dame vertelt ons maar al te graag dat dat haar Sarah pop was. Ze wou zo geen oude bomma voor haar deur dus hadden haar vriendinnen er niets meer op gevonden dan iets uitzonderlijks voor haar te regelen. Grappig is het wel. De inwoners van de Rijp zijn allemaal super vriendelijk, ook al wordt hun dorp in de weekends waarschijnlijk overspoeld door toeristen.

We genieten van de kleine straatjes en de leuke houten huisjes die allemaal mooi bewaard zijn gebleven. Ze doen me een beetje denken aan Scandinavië. Destijds werd er in hout gebouwd vanwege de leemgrond die heel zompig was. Lichte houten huizen waren beter dan een  zwaar stenen huis. Af en toe wordt de traditie verbroken en verschijnt er een stenen exemplaar, zoal het prachtige raadhuis van De Rijp. Het dateert van 1630 en is een juweeltje van Hollandse renaissance bouwkunst, met zijn dubbele trap. Hier was vroeger ook de Waag, waar vee en producten uit de landbouw gewogen werden.  Plots staan we in het midden van het dorp stil voor een brug. Een plezierbootje moet voorbij en dat betekent dat de brug open moet want er is een sluis. Een oudere gebruinde man komt met een stok met daaraan een klomp naar hen toegelopen. De klomp verdwijnt de diepte in, daarin wordt wat geld gestopt en ‘sesam opent zich’. Het bootje kan weer verder … het is een job als een ander … 

Aan de andere kant van de witte ophaalbrug, zien we de Grote Kerk met zijn nooit voltooide torenspits en gebrandschilderde ramen. Rondom zien we prachtige Zaankanter huizen.

De heilige drievuldigheid heeft genoten van de dag!

S Avonds eten we in ons huisje op het prachtige terras en wanen we ons even in de Provence. We trekken naar binnen wanneer de bijtgrage muggen ons beginnen lastigvallen.