St Julian

We worden voor de laatste keer gewekt door de klokken van de citadel. Onze tijd op Gozo zit er op. Nog een laatste keer uitgebreid ontbijten op het mooie terrasje van Casa Gemelli. Zoals steeds super verzorgd. Het is hier echt heel aangenaam zitten. 

Na het ontbijt nemen we afscheid van Anna en rijden we terug naar de overzetboot. Mijn koffer is in volume toegenomen dus het is even wringen om alles in de auto te krijgen. De boot ligt al op ons te wachten en kost ons 20€ dus dat valt reuze mee. Aan dek genieten we van het zonnetje. De hevige wind van gisteren is gelukkig wat gaan liggen. Bye bye Gozo, you were wonderful! Wat mij betreft, de parel van Malta.

Wanneer we van de boot komen, rijden we onmiddellijk naar ons hotel om alvast in te checken. Er is geen parkeerplek in het smalle straatje dus ga ik maar even voor een garagepoort staan. Wat is de kans dat er net nu iemand in moet zijn, 1 op 100? Juist 1 it is! Tania krijgt de volle laag en het duurt even voor ik terug buiten kom. Ik zou zeggen, geduld is een mooie zaak maar ik begrijp de man wel. Het is gewoon niet fijn wanneer je niet in je garage kan. We rijden snel door naar St. Julian, een drukke plek waar we wonder boven wonder op de eerste openbare parking nog een plekje vinden. Onder invloed van de Britten is deze stad in de negentiende eeuw van een kleine nederzetting omgetoverd tot een belangrijke kustplaats. Op sommige plekken zie je nog een kleine reeks aan rijtjeshuizen maar helaas zijn de meeste van deze fraaie historische huizen vervangen door hoogbouw.

St. Julian ligt aan een aantal baaien. De eerste die we tegenkomen, is Spinolla Bay en hier is het heel pittoresk. In het haventje liggen tal van bootjes en op de rotsen zien we veel mensen genieten van zon en water. De plaatselijke vissers ontwarren hun netten in de ochtendzon. Wanneer hij in de mot krijgt dat ik foto’s neem, zegt hij dat ik het maar even moet proberen. Daar ga ik me echter niet aan wagen, het is denk ik moeilijker dan het lijkt. We passeren een Afrikaans gezelschap dat mooi uitgedost in kleurrijke gewaden en mega hoeden over de kade wandelt. Mensjes kijken, ik word daar zo gelukkig van! 

Al wandelend naar de tweede baai, passeren we de Portomaso Tower, een 98 meter hoge toren en een markant bouwwerk dat zeer nadrukkelijk aanwezig is in de skyline van St. Julians. Deze toren was de eerste echte hoogbouw op Malta en het enige bouwwerk buiten de kerken die boven de andere bebouwing uitsteekt. De komst van de toren heeft destijds dan ook veel discussie opgeleverd voordat het gebouwd mocht worden. Van daaruit wandelen we verder naar Bay street waar een immens winkelcomplex van vier verdiepingen het landschap domineert. Het ligt aan de St George Bay, waar zich op het einde een klein zandstrand bevindt. Hier is het luidruchtig, ongezellig en duidelijk ‘the place to be’ voor jongeren. Er zijn dan ook veel dancings en cafés en het ruikt er naar verschaald bier. We kunnen er niet snel genoeg terug weg zijn.

We wandelen terug naar de Spinolla Bay en zoeken een leuke plek om te lunchen. Die vinden we bij Raffael met uitzicht op de kade en de vissersbootjes. Na de lunch slenteren we nog wat over de brede boulevard, waar een step me bijna van mijn sokken rijdt. Levensgevaarlijk die dingen! Aan de overkant, bij Balluta Bay staat de indrukwekkende Parish Church of Our Lady of Mount Carmel, een neogotische rooms-katholieke parochiekerk. De kerk is open want er vindt zo meteen een bruiloft plaats, dus maken we van de gelegenheid gebruik om even te gaan kijken. De kerk heeft een appelblauwzeegroene kleur vanwege de mooie lichtinval door de kleine raampjes. Naast de kerk staan 3 appartementsblokken in de typische Maltese bouwstijl. Dit stukje van de stad vinden we wel mooi. 

We hebben heel wat kilometers gereden hier op Malta dus tijd om ons autootje terug vol te tanken. De benzine staat hier slechts 1,34€ de liter, in vergelijking met bijna 2€ in België! We betalen slechts 40€ voor ons ganse reis door Malta. Wanneer we terug aan het hotel komen, is er toch nog een parkeerplekje net om het hoekje. Geweldig toch! Ons autootje heeft het goed gedaan en we kunnen het morgen in één stuk teruggeven. Rijden in Malta was bij momenten heel uitdagend maar wat ons betreft echt onmisbaar op het eiland, want al de mooiste plekken bevinden zich daar waar het openbaar vervoer niet komt. Links rijden, was ik snel gewoon maar het ontbrekend parkeerbeleid en het gebrek aan hoffelijkheid daar kon ik moeilijk aan wennen. De Maltesen hebben hun toeter altijd in de aanslag. De wegen in Malta waren over het algemeen goed maar in Gozo waren er ook vaak niet geasfalteerde wegen waar waZe ons naartoe stuurde. Zo kwamen we vaak op een steile en smalle landbouwweg terecht. Af en toe gebeurde het dan dat een grote steen of stuk beton aan de onderkant van onze wagen schuurde. Gelukkig was er nooit zichtbare schade en konden we rustig verder rijden doorheen het Maltese landschap.

Morgen vliegen we huiswaarts maar vanavond genieten we nog even aan het zwembad  in Palazzo Violetta. Ik moet eerlijk bekennen dat ik voor mijn bezoek aan Malta niet zo veel wist over het land. Maar met zijn petieterige oppervlakte van slechts 300 km² heeft deze dwergstaat mijn hart toch een beetje gestolen. Het eiland heeft gigantisch veel te bieden. Iedereen denkt bij Malta instant aan zon zee strand maar er is zo veel meer te ontdekken. Malta heeft een bewogen geschiedenis, indrukwekkende natuur met prachtige baaien en rotsformaties. Iedereen die denkt dat onze voorouders een stel achterlijke holbewoners waren, weet na een bezoekje aan Malta wel beter. Al wat hier ooit gebouwd werd, getuigt van een groot technisch vernuft. Bovendien hadden ze een immens gevoel voor schoonheid. Tania en ik hebben genoten!

Qbajjar zoutvlaktes - Wied Il-Ghasri - Xlendi baai - Mgarr

Vandaag staat er enkel natuur op het programma en we dachten misschien ook even met de voetjes in het water te gaan maar al van bij het ontbijt beseffen we dat we niet de allerbeste dag hiervoor hebben uitgekozen. De zon schijnt nog even fel maar er staat best wel veel wind. Geregeld vliegt het tafellaken de hoogte in. Toch gaan we gepakt met handdoeken, bikini en slippers naar de auto. In Malta weet je nooit, het weer kan veranderen in een vingerknip. We rijden naar het Noorden van Gozo, naar het dorpje Marsalforn. Wanneer we de auto parkeren en naar het kleine haventje wandelen, ervaren we pas echt hoeveel wind er staat. De golven beuken tegen de afscheidingswand, het water stroomt over het voetpad en alle terrasjes aan de kade zijn gesloten. Hier kunnen we dus niet veel komen doen. We stappen terug de auto in en rijden via de kustweg verder.

Wat mij persoonlijk altijd zo aantrekt aan eilanden, zijn de rotsen en kliffen die het eiland scheiden van de zee. Gozo kent net als Malta een ruige, rotsachtige kust. Het landschap verandert langzaam in felgele zandrotsen die door water en wind gladgeschuurd zijn. Dit gedeelte van het eiland geeft ons een fascinerende inkijk in één van de belangrijkste traditionele industrieën op Gozo, het verwerken van zeezout. De zoutvlakten van Qbajjar behoren tot de oudste zoutvlaktes ter wereld! Op het eiland wordt al eeuwenlang zout gewonnen en dit ambacht wordt van generatie op generatie overgedragen. Sommige van de families doen dit al honderden jaren. Naast de historische waarde, zijn de zoutvlaktes ook nog eens ontzettend mooi.

Het lijkt wel een sprookjeslandschap. Wat lijkt ons autootje klein in dit immense landschap. Tot bijna zover ons oog reikt, ligt een schaakbord van in de rotsen uitgehakte baden in de zinderende zon te schitteren. We parkeren de auto, genieten van het landschap én van een gratis peeling. De wind neemt in kracht toe en waait het zand en zout onze richting uit. We voelen het zinderen op onze huid, het kruipt in onze ogen en oren. Onze haren voelen na slechts enkele minuten aan als stro.

Er is een klein huisje waarin een bejaard koppel een zoutwinkeltje uitbaat. We lopen er naartoe en zijn blij even uit de wind te staan. We informeren naar de verschillende zakjes zout en proberen een praatje te slaan maar veel Engels kennen ze niet. Gelukkig hangen er foto’s die het hele proces illustreren. Eerst vullen ze de zoutpannen met water, waarna de zon zijn werk doet en het water verdampt tot er enkel zout overblijft. Het zout wordt op een berg gegooid waar het nog twee dagen afgedekt blijft liggen. Hierna wordt het gestockeerd, in zakjes gestoken en verkocht. De man wijst naar de zoutpannen en zegt: ‘Jullie hebben wel pech, het weer is te slecht om het zout te oogsten. Misschien later op de dag’. Tja dan zijn we al terug weg natuurlijk. We kopen een zakje zout en ik ga nog even met de lieve man op de foto. Ondanks dat hij maar 3 tanden heeft, lacht hij toch lief naar ons. Daarna nemen we afscheid en rijden we van de droge zoutvlakten naar de Ghasri-vallei.

Het gebied kenmerkt zich door diepe kloven waartussen azuurblauw water stroomt. Ik moet al een tijdje naar het toilet maar daar aangekomen, is er niets. We rijden dan maar door naar het eerstvolgende dorp. De weg ernaartoe is er weer eentje vol kuilen en bulten en bovendien is het hier ook heel erg steil en smal. In de namiddagzon kleuren de kalkstenen dorpjes hier allemaal goud en is het overal heerlijk rustig. De bevolking leeft naar eigen zeggen in een eigen tijdzone: GMT, oftewel “Gozo Maybe Time”. En dat klinkt in mijn oren perfect maar niet als je dringend moet plassen. In het dorp, boven op de berg, zijn de straten verlaten en het enige café is gesloten. Dan maar terug richting kust. Verlost van alle ongemakken, houden we op de terugweg halt bij de Wied Il-Ghasri Baai. Een steile trap naar beneden leidt ons naar een fotogeniek paradijsje. Tussen twee rotsen in loopt een smalle, lange kronkelige baai naar de zee toe. Het is een mooie plek en ideaal om even tot rust te komen want hier waait de wind iets minder fel. Er is een kiezelstrandje waar we dus normaal even met de voeten in het water hadden kunnen gaan maar het water beukt met volle kracht tegen de rotsen. We blijven er een klein half uurtje en rijden dan verder.

We passeren opnieuw de zoutvlaktes en zien een toerist baden in één van de waterbekkens. Onbegrijpelijk … de muurtjes tussen de zoutvlakten kunnen gemakkelijk afbrokkelen dus de inwoners hebben dit niet graag. Het is tenslotte hun broodwinning. We parkeren de auto en trotseren opnieuw de wind, het opvliegende zand en zout. Wat is het hier toch adembenemend mooi. Het glimmende zout tegen het goudgele kalksteen en de kobaltblauwe lucht levert bijzondere vergezichten op. Middenin dit idyllische decor staat een mooi gebruinde man met gebogen rug het gewonnen zout bijeen te vegen. Of zijn leren sandaaltjes hiertegen opgewassen zijn, durven wij te betwijfelen. 

We hebben een beetje honger gekregen en besluiten naar de andere kant van het eiland te rijden. Gozo is echt ieni-mini want het eiland is maar 14 kilometer lang en 7 kilometer breed. Binnen de 20 minuten staan we in het Zuiden in de Baai van Xlendi. Hier is er een zandstrand met steile kliffen. De baai is gelegen in een schilderachtig dorpje maar hoogbouw is hier in opmars en dat is wel jammer. We zetten ons op het terras van Restaurant Il-Kcina Ghawdxija voor de special of the day, slowly cooked lamb. Ik wil wel een visje en dat treft want er staat zalm op het menu. We genieten van het uitzicht op de torenhoge kliffen. De bootjes gaan wild te keer in het water en af en toe voelen we wat spetters. We nemen het zekere voor het onzekere en schuiven dus maar een plekje op. Het lamsvlees is volgens Tania één van de lekkerste dingen die ze in Malta al heeft gegeten! Een moeder eend komt aangewaggeld met 12 kuikentje in haar kielzog, hoe leuk is dat! De eendjes die in mijn tuin geboren zijn, enkele dagen na mijn vertrek heb ik niet gezien maar hier ben ik toch even getuige van hoe schattig die beestjes zijn.

Na de lunch gaan we op zoek naar de Wardija Punic Temple, een Fenicische tempel met zicht op zee. Vermits deze tempel in niet veel toeristen folders staat, zijn er ook geen wegwijzers hiernaartoe. De gps kent het maar ook nu weer is er niets wanneer de woorden ‘bestemming bereikt’ worden uitgesproken. We laten de wagen achter aan de kant van de weg en volgen een wandelpad langs de kustlijn. In de verte zien we indrukwekkende rotsformaties maar de tempel vinden we niet. Terug in de auto rijden we nog een stukje verder tot de weg weer verschrikkelijk slecht wordt en ik vriendelijk doch kordaat gevraagd wordt om te keren. Even loopt het mis want bij het keren op de smalle weg, raakt een rotsblok de onderkant van de auto. Gelukkig lijkt er niets aan de hand, ons tuuteke rijdt nog. Het landschap is hier zo veelzijdig: prachtige stranden, indrukwekkende rotsformaties, kronkelende baaien, uitgestrekte zoutvlakten en weelderige velden op enkele kilometers van elkaar. We zijn echt verliefd op deze bijzondere, naar venkel ruikende plek. We passeren zelfs de enige natuurlijke grote vijver van het eiland, de L-Ghadira ta’Sarraflu, de habitat van een waterschildpad en enkele vissen.

Het is vier uur voorbij en we besluiten nog even door te rijden naar Mgarr. Vanwege de vele wegblokkades en de drukte in de haven waar de Ferry aankomt, besluiten we op de park and ride de bus te nemen. Het Fort Chambray valt onmiddellijk op en we zien ook  de kerk van Onze Vrouwe van Lourdes die gebouwd is op een klif die de pittoreske haven overziet. We gaan alvast even informeren waar we morgen ons ticket moeten kopen voor de boot. Daarna wandelen we nog wat rond in het kleine haventje en kiezen we een leuk plekje uit om een ijsje te eten. De ober komt uit de Filipijnen en is blij even een praatje te kunnen maken. Zijn tandpasta smile maakt ons vrolijk.

Terug in het hotel zijn we blij eindelijk onder de douche al het zout weg te spoelen. Fris gewassen, besluiten we niet meer terug naar buiten te gaan, waar de wind nog steeds hevig raast. We hebben nog wat brood en salami. Na de rijkelijke maaltijd van vanmiddag is dat genoeg. 

Victoria - Ggantija tempels - Xerri Cave - Tal Mixta Cave

Ons prachtig hemelbed was geen garantie op een goede nachtrust want we staan beide op met pijn in de rug. Gelukkig maakt het ontbijt op het gezellige terrasje van ons guesthouse veel goed. Vers geperst appelsiensap, een heerlijk eitje met gerookte zalm, lekkere broodjes en beleg en daar bovenop nog huisgemaakt gebak. 

Vandaag gaan we op verkenning in de hoofdstad. De stad werd in 1897 Victoria genoemd ter ere van het jubileum van de Engelse koningin maar de Gozitanen noemen het vaak nog Rabat. In het hart van de stad ligt de ommuurde Citadel, een plek die al sinds de bronstijd (1500 v.C.) een versterkte nederzetting is.

We starten aan de klim maar halverwege zien we een klein theater. Ze maken reclame dat je met een combiticket 3 bezienswaardigheden aan verminderd tarief kan hebben. Geen slechte deal! Wanneer ik zeg dat we de film liefst straks bekijken en graag eerst naar de kathedraal willen, zegt de dame dat we het beter andersom doen omdat we dan alvast weten wat we daar te zien gaan krijgen. We worden naar een cinemazaal geleid, waar we helemaal alleen zitten en krijgen de Nederlandse versie van de film. Het blijkt een film over Gozo in het algemeen. Wel leuk om de historie te horen in onze eigen taal maar die hadden we dus evengoed na ons bezoek aan de citadel kunnen zien. We klimmen verder naar boven en staan dan oog in oog met de indrukwekkende citadel. Wanneer we door de poort wandelen, doemt voor ons de Kathedraal van de Hemelvaart op. Deze is, hoe kan het ook anders in barokstijl want ze werd gebouwd tussen 1697 en 1711. Ooit stond hier een tempel ter ere van Juno maar deze werd omgevormd tot een kerk ter ere van de Maagd Maria. Later kwam er een byzantijnse kerk in de plaats maar deze werd vernietigd toen het eiland onder Arabische heerschappij kwam. Nadat de Arabieren waren verjaagd, werd er een nieuwe kerk gebouwd. Het werd pas in 1864 officieel een kathedraal. Net zoals in Rabat steelt ook hier de vloer de show. De tombes zijn versierd met doodshoofden en engelen. Boven het altaar bevindt zich een soort koepel, althans dat denken we want het blijkt een trompe l’oeil. Het plafond is gewoon vlak en werd zo beschilderd dat het een  koepel lijkt, heel indrukwekkend. 

Net om de hoek bevindt zich het museum van de kathedraal. Het bestaat uit 3 verdiepingen en is best mooi. Alles is netjes gedocumenteerd en prachtig tentoongesteld.  Daarna wandelen we bovenop de vestingmuur en genieten van een prachtig uitzicht. In de verte zien we ons terrasje. Helemaal boven bevindt zich een klein café waar we iets drinken tussen de kanonnen. 

De St. George Basiliek ligt net buiten de citadel in een ander gedeelte van de oude stad en wordt omringd door nauwe straatjes en pittoreske doorgangen. Het is een gemakkelijk oriëntatiepunt voor onze ontdekkingstocht door de oude stad. 

In de namiddag rijden we opnieuw naar Xaghra, één van de eerst bewoonde plekken op Gozo. Al in de prehistorie waren er hier nederzettingen. In en rond het dorp zijn er veel belangrijke vondsten gedaan zoals de Ggantija tempels. Ze behoren tot de oudste monumenten ter wereld. Ze werden ruim 5500 jaar geleden gebouwd en zijn ouder dan de bekende stenen van Stonehenge en de grote piramiden van Egypte. Daarom staat Ggantija dan ook op de Unesco werelderfgoedlijst. Alles is heel mooi bewaard gebleven.

De naam betekent ‘Place of Giants’ en stamt af van een Maltese mythe; de inwoners geloofden dat de tempels door reuzen waren gebouwd. Hoe ze het in hemelsnaam voor elkaar hebben gekregen om die metershoge stenen te verslepen en op elkaar te stapelen, het is ons een raadsel. Ze zijn in ieder geval zo geplaatst dat de zon er op bepaalde tijdstippen precies doorheen schijnt. Het is een bizar idee om op de plek te staan waar zo lang geleden mensen druk bezig waren met het aanbidden terwijl wij het nu staan te bewonderen. De legende zegt dat er hier ooit vruchtbaarheidsrituelen werden uitgevoerd. Er zijn namelijk kleine beeldjes van vrouwenfiguren gevonden met ronde, wulpse vormen.

Wat verderop bevindt zich de Xerri grot, vernoemd naar Anthony Xerri die omstreeks 1923 een waterput wilde graven onder zijn woning maar daarbij op de druipsteengrot stuitte. De ongeveer 10 meter onder het straatniveau gelegen grot, is bereikbaar via een smalle wenteltrap die is aangelegd in de schacht die de waterput moest vormen. Ondergronds vormen stalagmieten en stalactieten enkele spectaculaire formaties waarvan enkele een naam hebben gekregen zoals de schildpad en de giraffe. We worden rondgeleid door de kleinzoon. Het is al laat op de dag en het is duidelijk dat hij er niet veel zin meer in heeft. Terug in de buitenlucht zijn we blij opnieuw de warme Maltese zon op onze huid te voelen. 

Onze laatste stop van de dag is de Tal Mixta Cave. Dit is een prachtige natuurlijke grot die zich in de top van een rots bevindt maar om er te geraken moet je een beetje avontuurlijk zijn. De weg er naartoe is spectaculair, althans het laatste stukje. De weg wordt alsmaar smaller en smaller en wanneer er een bus in tegenovergestelde richting komt, zie ik Tania ineenkrimpen. Ze mompelt: ‘al een geluk dat ik al 3 keer ben gaan kakken’. Ik schiet in de lach maar panikeren is voor niets nodig want ik kan me gelukkig in een kleine inham manoeuvreren. Het allerlaatste stuk gaan we off road en is de weg even smal als onze auto. Het is wat men noemt ‘a bumpy ride’. Tania vindt het welletjes en zegt dat ik moet parkeren en dat we wel te voet verder zullen gaan. Ze heeft gelijk want de weg wordt alsmaar slechter. Het laatste stukje doen we dus te voet. De hevige wind doet ons een beetje wankelen wanneer we door een smalle doorgang tussen de rotsen naar de grot wandelen, maar wat een beloning! Vanaf hier hebben we een prachtig uitzicht op het oranjekleurige strand van Ramla Bay.

Nog nagenietend rijden we terug naar Victoria. Onderweg zien we een vreemd verkeersbord, namelijk een gevarendriehoek met een grote zwarte bol in het midden. Hier rollen de kanonballen over de weg, zegt Tania. Mmm, ik betwijfel het maar misschien weet iemand van jullie wat dit betekent?

Terug in ons guesthouse vraag ik Anna waar we best pizza uit de steenoven kunnen gaan eten want Tania heeft daar al heel de week zin in. Ze raadt ons Casa Vostra aan, slechts een paar meter voorbij ons hotel. Ondanks dat we niet gereserveerd hebben, krijgen we een tafeltje buiten op het kleine terrasje achteraan. Zowel buiten als binnen is het super gezellig. Wanneer het eten op tafel komt, ruikt het alvast heerlijk. En wat een sensatie wanneer we het proeven. Heerlijk! volgens Tania de beste pizza die ze ooit gegeten heeft.

Ta’Pinu - Xaghra

Onze laatste etappe gaat in want vandaag verlaten we Malta even. Wanneer ik de wagen ga halen en ik bij ons guesthouse aankom, zie ik Tania al bedenkelijk kijken. De auto heeft onder een boom gestaan en zit onder de vogeluitwerpselen. Ze gaat prompt een emmertje water vragen bij onze gastvrouw en begint verwoed de auto te kuisen. Niet helemaal tevreden, maar bij gebrek aan beter kuismateriaal, stapt ze uiteindelijk in en kunnen we vertrekken. We rijden naar de haven van Cirkewwa op het meest noordelijke punt van Malta. Hier moeten we de ferry nemen naar Gozo, het kleine zusje van Malta. De veerboten vormen als het ware een levenslijn tussen Malta en Gozo.  De overtocht zelf stelt niet veel voor, veel langer dan 20 minuten duurt het eigenlijk niet. Net genoeg tijd om even een rondje over het dek te lopen en even te genieten van de uitzichten op het kleiner wordende Malta achter ons en het groter wordende Gozo voor ons.

We komen aan in Mgarr wat in het Arabisch ‘Veilige haven’ betekent. Het is het grootste vissersdorp van het eiland en een populaire jachthaven. Het is er mega druk dus helemaal niet wat we hadden verwacht. Alle wegen op Gozo leiden naar het bruisende hart van het eiland: hoofdstad Victoria waar we 2 nachten hebben geboekt in het Casa Gemelli Boutique Guesthouse. Het is een elegant gerestaureerd herenhuis gelegen in de hoofdstraat. Wanneer de gps zegt ‘bestemming bereikt’, zien we het niet direct en stoppen is hier geen optie dus rijden we verder tot we ergens veilig kunnen parkeren en gaan dan op zoek. Onze kamer blijkt nog niet klaar te zijn dus besluiten we eerst ergens een kleinigheidje te gaan eten. Na de lunch, gaan we terug naar de auto en rijden we tot voor de deur van ons guesthouse om de bagage te droppen, dan staat die alvast veilig. 

We besluiten naar de Basiliek van het Nationale Heiligdom van de Gezegende Maagd van Ta’ Pinu te rijden. Hoe verder we wegrijden van de hoofdstad, hoe gemoedelijker het wordt.  Het leven gaat er stilletjes z’n gang, de mensen zijn er wat traditioneler en het voelt allemaal net iets authentieker aan. Quasi elk huis is  zo goed als volledig in kalksteen opgetrokken. Grote verstedelijking bestaat er niet en van hoogbouw is volstrekt geen sprake. Gozo is hoe Malta er vijftig jaar geleden uitzag. Het dorpsgevoel leeft hier nog sterk. De weg naar de basiliek is prachtig. Ta’Pinu staat namelijk eenzaam op de Goziaanse vlakte tussen de cactussen en doornbossen. Er is geen bebouwing waardoor haar formaat haast een optische illusie lijkt. We parkeren de wagen op de parking en gaan op ontdekking.

Rond 1883 hoorde een jonge vrouw een stem toen ze de kapel passeerde. Ze rende weg van de kapel maar werd teruggeroepen. Toen ze daar gehoor aan gaf, zei de stem dat ze een jaar lang de kapel niet zou kunnen bezoeken. Even later werd ze ziek en kon ze effectief de kapel niet bezoeken. Twee jaar later vertelt ze het aan haar vriend en die had ook een stem gehoord en hem opgeroepen om gebeden op te zeggen voor zijn moeder die erg ziek was. Kort daarna genas ze. Sindsdien is dit een bedevaartsoord. Van heinde en ver komen Maltezen op bedevaart naar Ta’Pinu om te bidden tot Maria. De kerk is gebouwd in een bleke, lichte steen die een zachte gloed afgeeft. Rond het plein bevinden zich grote mozaïekwerken met Bijbelse taferelen. Aan de buitenkant lijkt de basiliek misschien nog op de andere kerken die we al eerder zagen in Malta maar de binnenkant is compleet anders.

Waar de meeste kerken op Malta weelderig gedecoreerd zijn, met veel rood en bladgoud, is de basiliek de rust zelve. Wow ik ben echt helemaal onder de indruk. Ook hier zijn er bescheiden, maar mooie, muurschilderingen te zien. De originele mariakapel is vlakbij het altaar te vinden. We verbazen ons over een bordje, waarop staat dat er hier gratis wifi is. God gaat duidelijk met z’n tijd mee!

Tegenover de basiliek begint een pad waarlangs de heuvel Ta Ghammar kan worden beklommen. Hierlangs staan 14 levensgrote standbeelden die het verhaal van de lijdensweg van Jezus weergeven. Het is fijn iemand bij te hebben die er alles over weet. Tania legt me uit hoe het in elkaar zit. Ik leer alles over Pontius en Pilatus, hoe Jezus van zijn kleding wordt beroofd en aan het kruis genageld wordt tot en met zijn begrafenis. Nu alles nog onthouden voor wanneer ik straks een overhoring krijg! We overbruggen maar liefst een hoogte van 85 meter. De idee van dit pad is dat gelovigen de Via Dolorosa (de route die Jezus genomen heeft) kunnen afleggen, zonder daadwerkelijk naar Jeruzalem te reizen.

De top bevindt zich op ongeveer 186 meter boven de zeespiegel. De klim is vermoeiend want het pad ligt pal in de zon en wij zijn dus de enige zotten die op het warmst van de dag naar boven klimmen. Maar wat zijn we blij dat we het gedaan hebben want het zicht boven is overweldigend. Het pad eindigt in een prachtig amfitheater. In het midden klinkt de echo van onze stemmen.  ‘People say, it is lonely at the top, but I sure like the view!’

Van hieruit kunnen we de hele omgeving overzien. Het dorre landschap met hier en daar een paarse distel. In de diepte zien we nu duidelijk de basiliek en het immense plein dat ervoor ligt. In 1990 bezocht Paus Johannes Paulus II de basiliek en droeg daar de mis op! We blijven hier toch nog een tijdje om te genieten van onze inspanning en de weidse omgeving. Wanneer we uiteindelijk terug naar beneden wandelen, zien we toch nog 2 mensen die zich aan de klim wagen. Wat ons betreft, goede keuze want een echte ‘must see’ wanneer je op Gozo bent. 

Wanneer we terug beneden komen, rijden we naar Xaghra waar we neerploffen op een zonnig terras op het hoofdplein, vlak bij de kerk. Het blijkt een gelateria te zijn, dus dat is een meevaller. We eten er een heerlijk ijsje en drinken een affogato, een espresso met een bol vanille ijs. Ja ik weet het, beetje decadent maar zeg we zijn op congé en we hebben heel wat stappen gezet vandaag. In het dorp, net zoals in alle dorpen op Malta bevindt zich nog een echte Engelse telefooncel. Jullie kennen ze wel, die rode. De meesten hebben echter geen telefoon meer maar hier dus wel. Of hij werkt, dat durven we wel te betwijfelen.

Na deze korte break, gaan we nog even een kijkje nemen in de Ta’Kola Windmill. Deze is één van de weinige overgebleven windmolens uit de 18de eeuw. Brood is altijd een van de hoofdbestanddelen geweest in de Maltese keuken en wij kunnen jullie verzekeren, dat het brood hier heerlijk is. De korst is lekker krokant en de binnenkant heerlijk zacht.

Rond vijf uur rijden we terug naar Victoria om in de checken.  We komen ongeveer 3 keer een carwash tegen en telkens hoor ik Tania mompelen ‘hier een carwash’. Volgens mij ga ik er niet tussenuit kunnen en zullen we kost wat kost ons tuutke van een wasbeurt moeten voorzien. Bij aankomst in Victoria, rijden we naar de openbare parking. Casa Gemelli is een familie hotel en dat merk je meteen. Alles gaat er hier heel gemoedelijk aan toe. Wanneer we binnenkomen in onze suite, zijn we aangenaam verrast. We zien de traditionele Maltese architectuur en kunnen dit zeker appreciëren. De imposante kamer is mooi ingericht met een hemelbed, al is dit laatste misschien wat aan de kleine kant. Het is wat men noemt een ‘twijfelaar’. Hopelijk valt één van ons vannacht niet uit het bed! Op de vloer liggen elegante tegels en het uitzicht is onbetaalbaar. We kijken uit op de citadel van Victoria. 

Rond 7 uur trekken we de stad in op zoek naar een leuk restaurantje. Na een wandeling van bijna drie kwartier eindigen we op een pleintje aan de basiliek op 2 min van het hotel bij Restaurant Tepie’s en dat blijkt een geweldige keuze. Als voorgerechtje eten we lookbroodjes en bruschetta en als hoofdgerecht gaan we voor de zeebrasem. Het visje wordt opgediend met tomaatjes. Alles bij elkaar kost het ons nog geen 45€! Lekker eten voor een schappelijke prijs. Zeker een aanrader!

Blue Grotto - Hagar Qim - Mnajdra - Buskett Gardens - Dingli Cliffs

Vandaag is het een feestdag in Malta dus bijna alles zal gesloten zijn. We besluiten dus rustig te gaan ontbijten bij T’Doni op slechts 2 min wandelen van ons hotel. We krijgen een mega omelette met geroosterd  Maltees brood en een salade. Daar kan ik de hele dag mee verder!  Uiteraard heb ik dat konijnenvoer niet opgegeten!

Rond 10 uur rijden we door naar Wied iz-Zurrieq waar we op zoek gaan naar de traditionele vissersbootjes van de Blue Grotto Boat service. Er is een ruime parking maar het is nog vroeg dus heel veel volk is er niet. Een bruingebrande man met een karakteristieke kop bewaakt de parking. Het is niet moeders mooiste maar vriendelijk is hij wel. Het is een mooie dag, stralende zon en bijna windstil dus ideaal om het water op te gaan. We betalen 8 euro per persoon en dalen af naar het water. De grotten zijn op natuurlijke wijze ontstaan en hebben daardoor een grillig uiterlijk. Elke dag tussen zonopgang en 13 uur ’s middags schijnt de zon door de openingen in de grotten op het water wat een prachtige blauwe gloed veroorzaakt. Het water in de grotten heeft echt 50 tinten blauw. Het tochtje duurt maar een half uurtje maar wat is het mooi!

Helemaal afgekoeld, rijden we verder naar Hagar Qim en Mnajdra, twee belangrijke tempelcomplexen die samen met de andere Megalithische tempels op Malta ook op de UNESCO werelderfgoedlijst staan. We krijgen eerst een 3D film te zien over de geschiedenis van de tempel zodat we alvast een beter idee krijgen hoe ze zijn ontstaan en hoe de mensen er vroeger leefden.  Daarna wandelen we in de brandende zon richting de tempels. Verkoeling is hier niet maar de omgeving is wel prachtig. Het ruikt er naar curry vanwege de vele curryplanten die momenteel allemaal in bloei staan. 

Het complex bestaat uit een hoofdtempel en enkele bijgebouwen.  De grootste blokken zijn maar liefst zeven meter hoog en wegen meer dan 20 ton. Fascinerend om te bedenken hoe in die tijd zonder elektriciteit en met zo’n precisie toch dit soort bouwwerken werden gemaakt. De tempel van Mnajdra is precies zo gebouwd dat op de dag van de overgang van de seizoenen, het licht op specifieke plekken in de tempel valt.

Na de tempels zijn we terug oververhit en besluiten we de koelte op te zoeken in de Buskett Gardens. Deze werden aangelegd door de Maltezer Orde als plek om te jagen maar nu zouden deze tuinen één van de weinige plaatsen zijn, waar Maltezers nog kunnen genieten van wat schaduw onder de bomen. Wanneer we aankomen, blijkt het moeilijk om de ingang naar het park te vinden. Er is een wandelpad maar er is geen schaduw te bekennen. In de verte, op de heuvel die het bos overziet, ligt het Verdala Paleis dat nu dienst doet als zomerresidentie van de president. Bezoeken kunnen we het niet maar mooi is het hier wel. Dit is trouwens één van de vele plekjes in Malta die dienst deed als decor in de bekende serie Game Of Thrones. 

We rijden dan maar verder door de weinig bevolkte regio naar de Dingli cliffs aan de azuurblauwe oceaan. Ze zijn het hoogste punt van het eiland met maar liefst 253 meter boven zeeniveau en het uitzicht is er adembenemend. We maken er een korte wandeling langs de Panoramaweg en zien in de verte Filfla liggen, een klein onbewoond eilandje. Het landschap verandert hier voortdurend, kliffen worden terracottakleurige rotsen en dan weer wuivend gras.

Terug in Rabat wandelen we naar Mdina om het Palazzo Falson te bezoeken, het op één na oudste nog bestaande gebouw in heel de stad. Bovendien is het ook heel erg goed bewaard gebleven. Het dateert uit de 13^de eeuw en doet me denken aan de pittoreske oude Italiaanse Palazzo’s. De laatste eigenaar, Gollcher was erg geïnteresseerd in geschiedenis, archeologie en Maltees erfgoed. Daarnaast was hij een verwoed verzamelaar en dat is te merken in de 17 prachtig ingerichte kamers. Deze plek ademt geschiedenis. Als je maar tijd hebt om 1 museum te bezoeken in Mdina, zorg dan dat het dit is. In de prijs zit een audio tour inbegrepen maar ze hebben ook een papieren versie van de meest belangrijke bezienswaardigheden. Leuk detail, het bestaat ook in het Nederlands. Toch wel handig! We krijgen een goede inkijk van hoe de edelmannen vroeger leefden. 

De binnenplaats is heel erg pittoresk, met veel kleur en is typisch voor de Maltese architectuur.  Ik moet spontaan denken aan Romeo en Julia wanneer Tania op het balkon verschijnt. O Romeo, Romeo, wherefore art thou? Jammer maar helaas, haar Romeo is niet gekomen, 

Boven op het dakterras hebben we een prachtig zicht en genieten we van de lekker ruikende bougainville. Het is echter te warm om buiten in de zon een drankje te nuttigen dus besluiten we even in het frisse café van het museum iets te drinken. We kiezen voor een heerlijke smoothie van rood fruit. Dit is echt congé! Aan de wand hangen foto’s van 3 Spaanse kunstenaars: Miro, Picasso en Dali. Blijkbaar waren ze alle drie vrienden van de eigenaar, die trouwen zelf ook aardig kon schilderen. 

Vandaag is het erg rustig in de smalle straatjes en kunnen we haast een speld horen vallen. Er lopen opnieuw veel communicanten rond met in hun kielzog familie en een professionele fotograaf.

Voor onze laatste avond in het binnenland hebben we gereserveerd bij Castelletti, een top locatie midden in het centrum, gelegen in een oud paleis. Bij aankomt blijkt dat ze onze online reservatie niet ontvangen hebben. Ik weet niet wat het is in Malta maar ook hier doen ze alsof er geen plek meer is terwijl bijna alle tafeltjes leeg zijn.  Ik laat hen de confirmatie zien waardoor ze niet anders kunnen dan ons een plekje te geven in de binnentuin. Van zodra we zitten, worden we omringd door een hele meute mini vliegjes. Andere mensen hebben er blijkbaar ook last van want we zien iedereen wild in het rond kloppen. De ober zet een grote ventilator, dat zou het probleem verhelpen zegt hij. En inderdaad de vliegjes blijven weg maar Tania zit precies in een storm. Ik draai dus de ventilator een beetje en dan kunnen we eindelijk genieten.  Ons eten komt vrij snel op tafel en is heerlijk. Het is alleen jammer dat de butter chicken niet gemaakt werd van filet maar van vleugeltjes en boutjes. De wijn is hier stevig en opnieuw gaan we een beetje tipsy terug naar het hotel. 

Attar - Mosta - Naxxar - Popeye Village

Het was een aangename nacht. Wat is het hier stil, in vergelijking met de vorige locatie. Airco opzetten was ook niet nodig want de temperatuur in de kamer is altijd lekker fris. Zalig om te slapen dus. Er is geen ontbijt voorzien in ons hotel dus besluiten we onmiddellijk door te rijden en onderweg iets te eten. Vandaag worden we verrast door de vele velden in de langgerekte dalen van het noorden. De officiële residentie van Malta’s president ligt in Attard. Het Paleis van San Anton is dus nog bewoond en dat betekent dat we er niet zomaar naar binnen kunnen. Toch is het een bezoek waard want naast het indrukwekkende buitenaanzicht, zijn de tuinen wel open voor publiek. We vinden snel een parkeerplekje en wandelen naar de ingang. Deze is uiterst beveiligd en wordt van op afstand geopend.

We wandelen er tussen de kunstwerken, goed onderhouden bloemenperkjes en mooie fonteinen. Het is ook de thuis van enkele pauwen, die ons met hun geschreeuw verwelkomen. Hier werden er verschillende scenes opgenomen voor Game of Thrones. 

Na dit stukje natuur trekken we naar één van de grootste steden van Malta, Mosta. Het is er behoorlijk druk verkeer en even vrezen we dat parkeren niet zal lukken maar het lot is ons gunstig gezind en net wanneer we het willen opgeven, zie ik een plekje. De belangrijkste bezienswaardigheid is de Dom van Mosta, ook wel Mosta Rotunda genaamd. In de Tweede Wereldoorlog viel er een bom op de kerk waar op dat ogenblik 300 aanwezigen waren.  De kerk werd bijna helemaal vernietigd maar de bom ging gelukkig niet af waardoor het niet veel mensenlevens kostte. De onschadelijk gemaakte bom wordt nu tentoongesteld als herdenking aan dit wonder.

Het ontwerp van de Mosta domo is gebaseerd op dat van het Pantheon in Rome. Het heeft dus ook een heel indrukwekkende koepel. Niet alleen het exterieur is een pareltje voor het oog, maar ook het interieur is prachtig. Boven op de dom waaien we bijna weg. Het weer is vandaag een beetje gekeerd. De zon schijnt nog volop maar het aantal beaufort is serieus de hoogte ingeschoten.

Ondertussen is het al bijna 12 uur en hebben we nog niets gegeten. Tania koopt ergens een broodje en ik ga voor het kippenpasteitje bij een plaatselijke pastilla verkoper. Die van gisteren waren lekker maar die van vandaag is gewoon hemels. Met een gevulde maag, trekken we verder naar het noorden.

In Malta kan je nog op kastelen- en paleizen jacht. In Naxxar bevindt zich het prachtige Palazzo Parisio dat begin 20st eeuw helemaal werd gerenoveerd. Het interieur werd geïnspireerd door de weelderig Italiaanse Barok en is nog grotendeels in dezelfde staat als toen. We rijden er naartoe maar staan voor een gesloten deur. Wat dom van mij om niet eerst even te kijken. We hebben moeilijk een parkeerplek gevonden dus vinden we dat we toch een drankje verdienen. We zetten ons op een terrasje net over de prachtige kerk. 

Naast ons zit een Engels meisje met fuchsia haar. Haar lichaam is een waar kunstwerkje, geen plekje bleef onbenut. Tattoos ik begrijp niet dat iemand er voor kiest maar het is leuk om er naar te kijken. 

We willen een kijkje gaan nemen bij Popeye Village maar vreemd genoeg zegt de wegwijzer en gps iets anders dan de verkeersborden. Aan de toegangsweg staat een verbodsteken. We twijfelen dus even maar wanneer we de ene na de andere auto de weg zien inrijden, besluit ik te volgen. Tania is er niet gerust in want de weg is maar zo breed dan de auto en wat als er een tegenligger komt? Soms moet een mens risico’s nemen. We hebben geluk want er komt geen auto uit de tegenovergestelde richting. We parkeren  boven op de klif en in de diepte zien we Popeye Village liggen. Iemand die opgegroeid is in de jaren ’60, ’70 of ’80, is zeker vertrouwd met deze stoere zeeheld die enorme spierballen kreeg wanneer hij een blik spinazie naar binnen werkte. Het dorp staat ook bekend als ‘Sweetwater Village’ en is een verzameling gammele huisjes die oorspronkelijk zijn gebouwd als filmset voor een musical versie van Popeye met Robin Williams. Nu is het een populaire kindvriendelijke attractie en amusementspark. De omgeving is hier ook prachtig, ruw en vol paarse bloemen.

Tania wil graag een glasblazerij bezoeken, dus maken we rechtsomkeer en rijden terug richting Attar. Bij Mdina glas mogen we in de werkplaats toekijken hoe de glazen souvenirs gemaakt worden. Nadien koopt Tania er een prachtig hangertje en een hartje in glas. Leuk souveniertje voor thuis.

Terug in Rabat zetten we de auto op de eerste parkeerplek die we tegenkomen en gaan te voet verder. Een luxe want anders moest ik weer dat kleine, smalle straatje trotseren. Rond 4 uur trekken we terug naar Fontanelle in Mdina voor onze afternoon tea. Deze keer gaan we dus voor de carrotcake en ja hoor, die is heerlijk! Ook vandaag zitten de mussen weer klaar om wat kruimeltjes te stelen. Ze eten zelfs uit onze hand, zo schattig! Na deze zoete zonde wandelen we nog wat door het stadje op zoek naar een restaurantje voor vanavond. We hebben zin in Aziatisch en ook dat kan hier!  

Terug in het hotel bel ik alvast even naar Lemongrass Oriental Restaurant zodat we straks niet voor niets naar daar wandelen. Er is gelukkig nog plek en om 7 uur zitten we aan tafel. Reservatie had niet echt gehoeven want we zitten er helemaal alleen. Twee personen komen samen naar onze tafel om onze bestelling op te nemen, op zich al grappig maar ze hebben beide een beetje de slappe lach. We voelen ons een attractie want de twee hebben duidelijk nog niet veel toeristen over de vloer gekregen. We vragen witte en gebakken rijst maar dat laatste is blijkbaar moeilijk. Dan maar twee keer witte rijst. Wanneer onze maaltijd op tafel komt, blijkt de rijst vergeten …. Even geduld dan maar. Wanneer ze afruimen, proberen we te achterhalen waarom het lijkt alsof ze ons heel de tijd uitlachen. Blijkt dat ze zelden of nooit mensen ontvangen die niet in het hotel boven de zaak logeren, laat staan mensen die reserveren. Wanneer we de rekening vragen, staat er gebakken rijst op (die is 2€ duurder). De 43€ moet dus 41€ worden (juist is juist). Ik zeg de man dat 43€ ok is dus hij geeft 7€ terug. Ik geef hem daarna toch 1€ terug, waardoor iedereen in een deuk ligt. Tania vindt het hilarisch en ik ben eerst niet mee. Ik zeg hem hoeveel ik wil betalen (sowieso al 2€ extra) en ik geef hem dan nog eens een fooi … Slimmeke slim! Ach ze waren zo schattig dus ik ga toch met een goed gevoel naar bed.